Ν. 4441/2016 (ΦΕΚ Α 227/2016): Απλοποίηση διαδικασιών σύστασης επιχειρήσεων – εταιρειών, Υπηρεσίες Μίας Στάσης (Υ.Μ.Σ.)
Δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ 227/Α/6-12-2016 ο ν. 4441/2016 υπό τον τίτλο «Απλοποίηση διαδικασιών σύστασης επιχειρήσεων, άρση κανονιστικών εμποδίων στον ανταγωνισμό και λοιπές διατάξεις», δια του οποίου επήλθαν σημαντικές αλλαγές στο νομικό πλαίσιο που διέπει τη σύσταση επιχειρήσεων εμπορικού χαρακτήρα. Ο νέος νόμος εντάσσεται στην λεγόμενη εργαλειοθήκη του ΟΑΣΑ και στόχο έχει τη διευκόλυνση του επιχειρείν μέσω της αντιμετώπισης διοικητικών και άλλων εμποδίων του συγκεκριμένου τομέα οικονομικής δραστηριότητης.
Το κανονιστικό εύρος του νομοθετήματος ορίζεται στο άρθρο 1 παρ. 1 και αφορά στις διαδικασίες σύστασης εμπορικών επιχειρήσεων τόσο προσωπικού όσο και κεφαλαιουχικού χαρακτήρα. Σε αυτό περιλαμβάνονται ομόρρυθμές και ετερόρρυθμες εταιρείες, ιδιωτικές κεφαλαιουχικές εταιρείες, εταιρείες περιορισμένης ευθύνης καθώς και ανώνυμες εταιρείες Το πεδίο ισχύος του νόμου δύναται να επαυξηθεί περαιτέρω καθώς στο άρθρο 1 παρ. 4 προβλέπεται σχετική νομοθετική εξουσιοδότηση προς έκδοση ΚΥΑ.
Εκτός της ρυθμιστικής ισχύος του νόμου τελούν οι εταιρείες της παρ. 8 του άρθρου 7β του κ.ν. 2190/1920 (Α΄ 37), οι αθλητικές ανώνυμες εταιρείες, οι εταιρείες που συστήνονται με νόμο, οι εταιρείες που συστήνονται κατόπιν μετατροπής, συγχωνεύσεως ή διασπάσεως και τέλος εταιρείες των οποίων η σύσταση απαιτεί τη συνδρομή της Διοικήσεως μέσω έγκρισης ή και παροχής σχετικής αδείας (άρθρο 1 παρ. 2). Ειδικά για την τελευταία περίπτωση της λεγόμενης «διοικητικής ιδρύσεως» της εταιρείας, προβλέπεται η δυνατότητα υπαγωγής στις ρυθμίσεις του ν. 4441/ 2016 υπό την προϋπόθεση ότι οι ενδιαφερόμενοι προσκομίζουν a priori στις αρμόδιες Υπηρεσίες την απαιτούμενη ατομική διοικητική πράξη εγκρίσεως – αδειοδοτήσεως της αρμόδιας Αρχής (άρθρο 1. παρ. 3).
Φορείς υλοποίησης των διατάξεων του νόμου αποτελούν οι Υπηρεσίες Μίας Στάσης τις οποίες απαρτίζουν φυσικά ή και νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου. Αυτές είναι αρμόδιες για την διεκπεραίωση των διαδικασιών σύστασης των εταιρειών. Όσον αφορά στις ο.ε., τις ε.ε. καθώς και στις ιδιωτικές κεφαλαιουχικές εταιρείες, καθ’ ύλην και κατά τόπον αρμόδιες ως Υπηρεσίες Μίας Στάσης είναι οι Υπηρεσίες του Γενικού Εμπορικού Μητρώου (Γ.Ε.Μ.Η.) (άρθρο 2 παρ. αα), ενώ για τις ε.π.ε και τις α.ε, καθώς και για τις προσωπικές και κεφαλαιουχικές εταιρείες των οποίων η σύσταση απαιτεί κατά το νόμο συμβολαιογραφικό έγγραφο, αρμόδιος καθ’ ύλην και κατά τόπον ως Υπηρεσία Μίας Στάσης τίθεται συμβολαιογράφος (άρθρο 2 παρ. αβ).
Ο νόμος προβλέπει τη μηχανοργάνωση «πληροφοριακού συστήματος ΥΜΣ» (άρθρο 2 περ. β) και ψηφιακής πλατφόρμας «Ηλεκτρονική Υπηρεσία Μιας Στάσης» (άρθρο 2 περ. γ) για την ηλεκτρονική υποβολή και διαχείριση των αιτήσεων σύστασης εταιρειών. Παρέχεται δηλαδή η δυνατότητα ολοκλήρωσης της διαδικασίας ιδρύσεως εξ ολοκλήρου ηλεκτρονικά.
Το διοικητικό κόστος της ιδρύσεως της εταιρείας υπό το νέο καθεστώς ρυθμίζεται στο άρθρο 3. Οι ενδιαφερόμενοι προς σύσταση εταιρείας οφείλουν να καταβάλουν άπαξ κατά το στάδιο της σύστασης το Γραμμάτιο Ενιαίου Κόστους Σύστασης Εταιρείας. Αυτό εσωκλείει το τέλος καταχώρισης στο Γ.Ε.Μ.Η, το τέλος ελέγχου επωνυμίας και διακριτικού τίτλου, ενώ δεν περιλαμβάνει την αμοιβή του συμβολαιογράφου ή του δικηγόρου, όπου απαιτήθηκε η συνδρομή τους κατά τη διαδικασία συστάσεως. Το ύψος του Γραμματίου καθορίζεται με ΚΥΑ, κατόπιν ρητής νομοθετικής εξουσιοδότησης της παρ. 2 του άρθρου 3. Εφόσον η διαδικασία ίδρυσης της εταιρείας δεν τελεσφορήσει με ευθύνη των αρμοδίων υπηρεσιών, το Γραμμάτιο επιστρέφεται. Το ίδιο δεν συμβαίνει αν το αρνητικό αποτέλεσμα οφείλεται σε λόγους που ανάγονται στο πρόσωπο των ενδιαφερομένων, οπότε και παρακρατείται (άρθρο 3 παρ. 4).
Όπως προελέχθη το διοικητικό βάρος διεκπεραίωσης της ιδρύσεως εταιρειών αναλαμβάνουν οι Υπηρεσίες Μιας Στάσης. Η εν λόγω διαδικασία αναλύεται στο άρθρο 5 και δύναται να λάβει χώρα είτε εξ ολοκλήρου ηλεκτρονικά είτε δια της φυσικής παρουσίας.
Οι ενδιαφερόμενοι (ιδρυτές ή νομίμως εξουσιοδοτημένοι τρίτοι) οφείλουν να υποβάλλουν νομίμως υπογεγραμμένη αίτηση εξουσιοδότηση προς την Υπηρεσία Μίας Στάσης για τη διενέργεια των απαραίτητων ενεργειών προκειμένου να συσταθεί η εταιρεία, να καταθέσουν νομίμως την εταιρική σύμβαση/καταστατικό και να καταβάλλουν το Γραμμάτιο Ενιαίου Κόστους Σύστασης της Εταιρείας (άρθρο 5 παρ. 1 α, β, γ).
Στη συνέχεια η αρμόδια Υπηρεσία αυθημερόν είτε την επομένη, ελέγχει την αίτηση ως προς τη νομιμοποίηση του αιτούντος, την πληρότητα των υποβαλλόμενων δικαιολογητικών καθώς και την εταιρική σύμβαση ως προς τα ενδεχόμενα στοιχεία ακυρότητάς της, διενεργεί προέλεγχο της επωνυμίας και του διακριτικού τίτλου και χορηγεί απόδειξη καταβολής του Γραμματίου Ενιαίου Κόστους. Εφόσον η διαδικασία εξακολουθεί ομαλά, η Υπηρεσία αποστέλλει ανακοίνωση σύστασης της εταιρείας καθώς και τα στοιχεία των εταίρων διαχειριστών αυτής στους οικείους οργανισμούς κοινωνικής ασφάλισης, δημιουργεί φάκελο καταχώρισης της Εταιρείας στο Γ.Ε.ΜΗ (χορηγώντας και το σχετικό κωδικό), ενώ προβαίνει και στις απαραίτητες ενέργειες για την απόδοση ΑΦΜ αλλά και την χορήγηση κλειδάριθμου στο ΤΑΧΙS (προσωρινού μέχρις ότου η ιδρυθείσα εταιρεία αιτηθεί δια αυτού την έκδοση του κανονικού). Εξάλλου προβλέπεται ότι η Υπηρεσία είναι αρμόδια όχι μόνο να εγγράψει την εταιρεία στο αρμόδιο εμπορικό επιμελητήριο, αλλά και να αποστέλλει ηλεκτρονικά ανακοίνωση για τη σύσταση της Εταιρείας στους οικείους οργανισμούς κοινωνικής ασφάλισης (άρθρο 5 παρ. 2).
Εφόσον η ως άνω διαδικασία ελέγχου εντοπίσει ελλείψεις ή παραλείψεις ή ασυμβατότητες, καλεί τους ενδιαφερομένους όπως προβούν σε διόρθωση αυτών εντός 5 εργάσιμων ημερών, διαφορετικά η εταιρεία δεν καταχωρίζεται στο Γ.Ε.ΜΗ και το Γραμμάτιο δεν επιστρέφεται.
Επί της ουσίας ο νόμος προβλέπει ότι σε μια μέρα όχι μόνο ιδρύεται μια νέα εταιρεία, αλλά της αποδίδεται και ΑΦΜ και κλειδάριθμος στο ΤΑΧΙS, ενώ εγγράφεται πέραν του Γ.Ε.ΜΗ που αποτελεί το νομικό σημείο ιδρύσεώς της και στο αρμόδιο επιμελητήριο αλλά και στους οικείους οργανισμούς κοινωνικής ασφάλισης (βλ. άρθρα 6 και 7).
Προς περαιτέρω διευκόλυνση της διαδικασίας ιδρύσεως εταιρείας, στο άρθρο 9 προβλέπεται η ύπαρξη πρότυπων καταστατικών/εταιρικών συμβάσεων που εμπεριέχουν τα απολύτως απαραίτητα στοιχεία όπως αυτά καθορίζονται με ΚΥΑ των αρμόδιων Υπουργών (βλ. σχετ. νομοθετική εξουσιοδότηση άρθρο 9 παρ. 4). Τα καταστατικά αυτά μπορούν να τύχουν της άμεσης χρήσης των ενδιαφερομένων οι οποίοι καλούνται απλώς να συμπληρώσουν τα ειδικά προσωπικά στοιχεία που απαιτούνται. Η χρήση των προτύπων είναι προαιρετική και όταν δεν επιλέγεται θα πρέπει να γίνονται σεβαστές οι προβλέψεις του νόμου σχετικά με τα απαραίτητα καταστατικά στοιχεία του εκάστοτε υπό ίδρυση εταιρικού τύπου. Τα πρότυπα καταστατικά δεν δύνανται να υποκαταστήσουν το συμβολαιογραφικό τύπο, όπου αυτός απαιτείται για την ιδρυτική πράξη.
Στις σημαντικές καινοτομίες του νέου νόμου περιλαμβάνεται η δυνατότητα ίδρυσης ε.π.ε και α.ε ακόμα και με ιδιωτικό έγγραφο κατά παρέκκλιση της διάταξης της παρ. 1 του άρθρου 6 του ν. 3190/1955 (Α΄ 91), καθώς και της παρ.1 του άρθρου 4 του κ.ν. 2190/1920 (Α΄ 37) για την πρώτη και δεύτερη περίπτωση αντίστοιχα, υπό την προϋπόθεση ότι ακολουθείται πιστά και χωρίς καμία παρέκκλιση το αποκλειστικό περιεχόμενου του προτύπου καταστατικού (άρθρο 9 παρ. 5 και 6).
Οι αλλαγές που επιφέρει ο ν. 4441/2016 είναι πολλές. Για τη διευκόλυνση του αναγνώστη παρατίθενται τα σημεία της νομοθεσίας στα οποία επήλθαν μεταβολές μετά τη θέση σε ισχύ του νόμου (βλ. άρθρο 10) :
– Στην παρ. 2 του άρθρου 2 του ν. 3419/2005 (Α΄ 297) προστίθεται περίπτωση γ΄
– Η παρ. 3 του άρθρου 5 του ν. 3419/2005 (Α΄ 297) αντικαθίσταται
– Η παρ. 1 του άρθρου 8 του ν. 3419/2005 αντικαθίσταται
– Η περίπτωση β΄ της παρ. 4 του άρθρου 8 του ν. 3419/2005 αντικαθίσταται
– Η παρ. 2α του άρθρου 4 του κ.ν. 2190/1929 τροποποιείται
Πέρα των τροποποιήσεων, ο ν. 4441/2016 κατήργησε (άρθρο 11) ορισμένες διατάξεις, ήτοι τα άρθρα 1 έως 12 του ν. 3853/2010 (Α΄ 90). Εξάλλου μετά την θέσπιση του Γραμματίου Ενιαίου Κόστος για την ίδρυση εταιρείας, καταργήθηκε το παράβολο προελέγχου επωνυμίας στο Επιμελητήριο.
Σημαντική τέλος κρίνεται η πρόβλεψη του άρθρου 12 παρ. 3 δια της οποίας ορίζεται ρητά ότι το διοικητικό κόστος ίδρυσης της εταιρείας, όπως αυτό αναλύθηκε παραπάνω, μηδενίζεται τον πρώτο χρόνο θέσης σε ισχύ του συγκεκριμένου νόμου.